Weert

Tijdens de Limburgse bestuurdersdag roept burgemeester Penn-te Strake (lokale) politici op het Huis van Thorbecke te verbouwen. Zij ziet een groeiende kloof tussen burgers en het openbaar bestuur, met name in de lokale democratie. Het systeem moet daarom anders. Dit is verwoord in het manifest ‘Code Oranje’. In de Limburger zegt Penn-te Strake: “Laagopgeleid is achtergebleven en de achterstand op de ‘kopgroep’ neemt vanwege de snelheden alleen maar toe. En als je niet kunt bijbenen, ga je in verzet.” Maar, is Code Oranje wel de oplossing voor het probleem?

Code Oranje kiest voor aanpassingen in de structuur. Aan alle veranderingen ligt een politiek besluit ten grondslag. Jarenlange privatiseringen en verzelfstandigingen hebben onze democratie uitgehold. Neem alleen al de zorg. Artsen en andere zorgverleners klagen dat de zorgverzekeringen meebeslissen over hun schouders. Een toenemend aantal patiënten kan noodzakelijke zorg niet eens meer betalen.  Of neem de toenemende inkomensverschillen. Aan de ene kant stijgt het aantal miljonairs, ontduiken internationale bedrijven via allerlei constructies belasting  en aan de andere kant  wordt het voor een groeiende groep mensen steeds moeilijker het hoofd boven water te houden. Juist voor ‘gewone mensen’ is er de afgelopen jaren veel afgebroken en weinig opgebouwd.

Met de lokale democratie is het niet heel anders gesteld. Ligt de echte macht op belangrijke onderdelen voor de inwoners als zorg, wonen, onderwijs, veiligheid wel bij de gemeenteraden?  Hoe afhankelijk zijn gemeenten niet van de landelijke politiek als het gaat om voldoende financiële middelen  als het leveren van noodzakelijke zorg aan hun inwoner? Voor nieuwe zorgtaken worden inkooporganisaties en andere samenwerkingsverbanden opgericht, vaak zonder directe democratische controle.

En ieder mens weet, ook de zogenaamde laagopgeleiden, dat de huidige situatie niet veroorzaakt wordt door een natuurramp of van buitenaf maar door besluiten van (lokale) politici zelf. De democratie is steeds verder uitgehold door (lokale) politici.

Het zijn (lokale) politici die burgers in beleidstaal ‘de onderkant van de arbeidsmarkt’ noemen. De sociaal economisch zwakke klasse. Het zijn (lokale) politici die zich vlak voor de verkiezingen laten zien, die beloftes doen en deze breken. Die op dat moment dat dit gebeurt, geen tekst en uitleg komen geven, geen antwoord geven, geen verantwoording af leggen.

Het zijn (lokale) politici die zich afkeren van de problemen die de ‘burger’ ervaart en politici die niet de hand in eigen boezem steken. En als er een referendum volgt, wordt de uitslag genegeerd. Wim Voermans betoogt in de Volkskrant op 28 oktober 2016 dat de representatieve democratie er juist heel goed bij staat in Nederland. Beter dan twintig jaar geleden zelfs. Het geloof in de democratische instellingen is erg hoog, zo liet het SCP in 2015 nog zien. Daar tegenover staat wel dat het vertrouwen in politici (volksvertegenwoordigers én bestuurders) minder is geworden - zelfs laag is.

Hier gaat een verbouwing van het Huis van Thorbecke echt niet helpen. Sterker nog: met de voorgestelde systeemaanpassingen in Code Oranje wordt de democratie nog verder uitgehold. Het manifest wil een aantal raadsleden kiezen via uitloting en aangewezen deskundigen.  Niet eens gekozen door het volk! Waarom zou dat vertrouwen terug brengen?

Het is goed om te zoeken naar kansen om onze democratie te versterken. Daarvoor moeten (lokale) politici - bestuurders en raadsleden - naar zichzelf kijken en naar de gevolgen van hun handelen voor grote groepen in de samenleving. En eerlijk zijn. Dat is iets wat alle politici zelf in handen hebben en direct kunnen veranderen. Neem besluiten en leg ze uit. Stop met het uitverkopen van de publieke zaak. Neem de democratische zeggenschap terug in plaats van ondoorzichtige samenwerkingsverbanden. Stop het vergadercircus door avond aan avond in het gemeentehuis te vergaderen. Zeg wat je doet en doe wat je zegt. Als volksvertegenwoordiger breng je de zaken van de straat, uit de buurt en de wijk de raadszaal in. En andersom: je zoekt de buurt op en legt daar verantwoording af. Behandel élke inwoner als volwaardig burger. Net zo goed als democratie van elke inwoner betrokkenheid vraagt. Een betere democratie begint bij het gedrag van politici zelf.

Bert Peterse
Raadslid voor de SP in de gemeente Weert
Nummer 25 SP kandidatenlijst Tweede Kamer