Weert

Vanmiddag een wandeling gemaakt in het gebied Boshoverheide. Het was een georganiseerde wandeling, door het IVN. Onder leiding van gids Herman Beuvens, een van onze leden.
Onderstaande tekst gaat over het urnenveld dat daar ook ligt, komt van de website van het IVN in Weert.
Meer foto's in deze post.

Urnenveld Boshoverheide

Ongeveer 200 meter ten westen van de Trancheeweg in Weert, naast het bungalowpark Weerterbergen, ligt een van de grootste prehistorische begraafplaatsen van noord-west Europa. De grafheuvels in dit gebied dateren uit de late bronstijd, ongeveer van 1000 tot 600 v Chr. De hier toegepaste methode is karakteristiek voor het Kempenland. Het gebied beslaat een ruimte van ongeveer 25 Ha. en bevatte oorspronkelijk zo?n 1450 grafheuvels. Een gebied van ongeveer 6 Ha met zo?n 150 grafheuvels is voor het publiek toegankelijk gemaakt. Enkele van deze grafheuvels zijn gerestaureerd.

In de bronstijd, ongeveer 700 v Chr. neemt de bevolking in dit gebied toe en omdat deze mensen zich met landbouw in leven hielden begonnen ze bossen te ontginnen. De nederzettingen bestonden uit verspreid liggende hutten en bijgebouwen en deze lagen doorgaans tussen de hoger gelegen zandruggen en beekdalen. Meestal west tot zuid-west van de zandruggen, omdat daar zeer fijn stuifzand lag, dat vruchtbaarder was dan de grond aan de westkant van de zandruggen. Daar lag grover zand, dat water minder goed vasthield. De bouwlanden lagen doorgaans dicht bij de nederzettingen op de vruchtbare (fijne) zandgronden.

Op de onvruchtbare grond groeide (oer)bos en heide. Daar haalde men hout en heideplaggen vandaan. Heideplaggen werden in potstallen vermengd met mest van het vee en later overgebracht naar de landbouwgronden. Ook uit de beekdalen haalden men bruikbaar materiaal, zoals gras, riet en hooi. Mogelijk had het grafheuvelveld voor de bewoners toen geen directe economische waarde en werd het daarom als grafheuvelveld ofwel begraafplaats in gebruik genomen.

Hoewel er geen aanwijzingen voor te vinden zijn is het aannemelijk dat de bevolking die de grafheuvels op Boshoverheide heeft gemaakt ergens in de buurt van het gehucht Vrakker heeft gewoond. In de bronstijd, in de periode dat het grafheuvelveld in Boshoverheide in gebruik was, moeten hier ongeveer 10 families gewoond hebben. Dat konden de archeologen vrij eenvoudig berekenen uit het feit dat het urnenveld ongeveer 1450 graven bevat en tot uiterlijk 500 v Chr in gebruik was.

Het einde van het gebruik werd vastgesteld aan de hand van 2 feiten. Vanaf 500 v Chr werd in dit gebied vrij veel gebruik gemaakt van zogenaamd Marne-aardewerk. Dit type aardewerk is hier niet gevonden. Bovendien werden na 500 v Chr vierkante greppels rond grafkuilen gegraven en op de Boshoverheide zijn alle greppels rond of elipsvormig.

Ceremonie
Het was de gewoonte om doden te verbranden en de as in grafkuilen te begraven. De lijken werden op brandstapels van ongeveer 3 meter lang en ½ hoog gelegd. Als brandstof werden eiken en berken takken gebruikt. De lijken werd gekleed en van sieraden voorzien. Verder werden er offergaven meegegeven. Door de enorme hitte van zo?n brandstapel bleef er van het lijk slechts een hoopje as en wat onverbrande booten over. Nadat het geheel was afgekoeld werden de resten verzameld en in een aardewerken pot gedaan. Naast de brandstapel werd een kuil gegraven waarin de urn met as, samen met ceremoniële bijgiften werd ingegraven. Vervolgens werd rondom de grafkuil een greppel gegraven van zo?n ½ meter diep en ongeveer 75 cm breed. Het uitgegraven materiaal, zoals heideplaggen en zand, werd in het middel gegooid waardoor de heuvel ontstond. Het motief voor zo?n greppel was waarschijnlijk dat men de doden van de levende wereld wilde afscheiden. Maar vaak zagen we in de zuid-oost hoek een onderbreking, als wilde men de overledenen nog een kans geven om terug te keren.
Er is een duidelijk verschil om omvang van de grafgreppels. Hieruit kunnen we afleiden dat ook zij verschil kenden in rangen en standen. Er zijn 3 categorieën: grafheuvels met een doorsnede van 3,5 ? 8 meter, van 8 ? 10 meter en groter van 10 meter. Ook in de grafbijgiften was verschil.
Verlies
Het grafveld van Boshoverheide was ongeveer 25 Ha groot en bevatte zo?n 1450 grafheuvels. Het grootste deel daarvan is gedurende de eeuwen verloren gegaan door erosie en plundering. Later, in de moderne tijd is er veel schade aangericht door graafwerkzaamheden voor wegen, spoorlijn, kanaal en de defensiedijk. De urnen die de arbeiders vonden werden grif verkocht voor prijzen tussen 50 cent en 1 gulden. Voor die tijd een gouden handel.
In Kampershoek werd ook een grafheuvelveld gevonden. Dit gebied omvatte ongeveer 3,5 Ha en er zijn 275 graven gevonden. Dit urnenveld dateert van ± 800-500 v Chr (IJzertijd).
Pas in 1967 worgden 2 broers uit Nederweert ervoor dat de urnenvelden van Boshoverheide een beschermde status kregen.