De slachtmaand
De slachtmaand
Maandelijkse column door Herman Beuvens
Augustus 2009
De maand november was vroeger, op de Romeins kalender, de negende maand van het jaar. We vinden het Latijnse woord voor negen, nove, dan ook terug in de naam november.
De oude Nederlandse naam voor deze maand is de slachtmaand. Behalve slachtmaand is november echter ook de maand voor de vogeltrek.
Hoewel de vogeltrek al enkele maanden geleden voorzichtig op gang is gekomen, gaan de vogels die het hier in de winter te koud vinden in grote getale nu ons land verlaten. De vogeltrek is een wonderlijk fenomeen. Vogels die we hier de hele zomer door gezien hebben, zijn opeens als bij toverslag verdwenen. Daar had men vroeger overigens heel bijzondere verklaringen voor.
Zo dacht men dat de roodstaart in de winter veranderde in een roodborst en de koekoek in een sperwer. Ook dacht men dat de zwaluwen bij het naderen van de winter zich opgerold in de modder op de bodem van plassen en moerassen verschuilden.
Nu weten we echter wel beter. Vogels hebben veel voedsel nodig omdat ze niet erg zuinig met energie omspringen. Ze hebben een heel hoge lichaamstemperatuur dus hebben ze ook veel brandstof nodig om hun inwendige kachel te stoken. Ook kost vliegen als middel van voortbewegen veel meer energie dan lopen.
Natuurlijk, hun lichaam heeft zich aan al die zaken aangepast maar toch, een en ander kost veel energie. Zoveel energie dat er in de winter voor grote groepen vogels eenvoudigweg niet genoeg voedsel te vinden is.
Als ze willen overleven moeten ze dus wel naar andere voedselgebieden vertrekken.
Die nieuwe voedselgebieden liggen ver weg, soms wel heel ver weg. Zo vliegen onze boerenzwaluwen helemaal naar Zuid-Afrika om daar te overwinteren. In het voorjaar wordt dan dezelfde afstand in omgekeerde richting afgelegd. De inspanningen die ze daarvoor moeten leveren zijn heel groot. Maar ook de gevaren liegen er niet om. Zeeën, bergketens en woestijnen moeten allemaal worden overgestoken en talloze, natuurlijke vijanden zoals bijvoorbeeld roofvogels moeten worden ontweken. Bovendien komen daar ook nog eens alle gevaren bij die wij mensen met al onze activiteiten de vogels voorschotelen. Vliegtuigen, hoogspanningsleidingen en 'eeuwige' vlammen van olieraffinaderijen vergen onder de vogels vele slachtoffers.
Bovendien moeten onze trekvogels ook de geweerlopen van de jagers zien te ontwijken om de slachtmaand te overleven.
Herman Beuvens
