Rot
Rot
Maandelijke column door Herman Beuvens.
November 2008
Jaren geleden heb ik, tijdens een wandeling van Sittard naar Spaubeek, in een hellingbos een boom zomaar zien omvallen. Het was een jonge eik met een stamdiameter van ca 20 cm. Vaak zie je wel in het bos omgevallen bomen of afgebroken takken liggen maar een boom echt zien vallen is iets wat ik nog nooit had meegemaakt.
De oorzaak van dit alles is houtrot.
Houtrot wordt veroorzaakt door bepaalde schimmelsoorten die in staat zijn om het hout van levende bomen af te breken.
Hout is voornamelijk opgebouwd uit twee stoffen: cellulose en houtstof of lignine. Om te zien wat deze twee stoffen betekenen voor de sterkte van het hout kunnen we het beste de vergelijking maken met gewapend beton.
Het lignine is dan te vergelijken met het beton en de cellulose met de ijzeren bewapening. Het ijzer, de cellulose, zorgt voor de elasticiteit en de sterkte terwijl het beton, de lignine, de bewapening op zijn plaats houdt en voor de nodige stijfheid zorgt.
Er zijn twee soorten houtrot: bruinrot en witrot.
We spreken nu van bruinrot als de schimmel alleen de cellulose verteert waardoor de roodbruin gekleurde lignine overblijft. Wordt de boom aangetast door een schimmel die de lignine verteert en de cellulose met rust laat dan spreken we van witrot omdat het aangetaste hout wit opkleurt.
Een aantasting door witrot kan men meestal wel gauw zien omdat de boom ter plaatste van de aantasting vervormt. Bruinrot is veel gevaarlijker. Omdat de lignine (het beton) niet wordt aangetast vervormt de boom niet zo snel als bij witrot het geval is. Bovendien kan door bruinrot aangetast hout vrij veel druk verdragen. Omdat het hout geen buiging meer verdraagt kan de boom dan plotseling omvallen of kunnen er opeens zware takken afbreken.
Maar niet alleen levende bomen kunnen het slachtoffer worden van houtrot. Ook bewerkt hout kan door schimmels worden aangetast. De meest beruchte schimmel is de huiszwam.
Deze kan verschijnen op oud, vochtig hout in slecht geventileerde ruimtes waar hij een snel optredende bruinrot veroorzaakt. Hierdoor kan hij aanzienlijke schade veroorzaken.
Paddenstoelen zijn vruchten. De eigenlijke 'plant', de zwamvlok of mycelium, bestaat uit lange dunne meestal witte draden die in de grond of in dit geval in het hout zitten.
De huiszwam kan zich ook door middel van myceliumstrengen, zogenaamde rhizomorfen, verplaatsen. Deze kunnen zich via kleine gaatjes of spleten in metselwerk van de ene kruipruimte naar de andere verplaatsen en daar ook het hout van de buren gaan aantasten.
Herman Beuvens
