Geuren en paddenstoelen.
Geuren en paddenstoelen.
Maandelijke column door Herman Beuvens.
Oktober 2007
Er komt in de natuur een aantal paddenstoelen voor met een heel eigen geur.
De meest bekende daarvan is wel de grote stinkzwam. Deze paddenstoel verspreidt een doordringende aaslucht, je ruikt hem meters in de omtrek. De grote stinkzwam begint zijn leven als duivelsei. Dat is een eivormige knop, zo groot als een duivenei, dat onder de grond aan de rand van de zwamvlok wordt gevormd. In dat duivelsei zit de hele paddestoel, maar dan als miniatuur, opgesloten. Zijn temperatuur en vochtigheid goed dan breekt het ei open en in een enkele nacht komt de grote stinkzwam tevoorschijn. Hij heeft een holle, mazige, witte steel met een lengte van 10 tot 25 cm. (in een nacht!)
De hoed is bedekt met een slijmachtige, naar aas stinkende, olijfgroene laag waar de sporen in zitten. Daardoor trekt hij aasvliegen aan die de sporen gaan verspreiden. Het duivelsei werd vroeger wel als aphrodisiacum, een liefdeslust opwekkend middel, gebruikt. Waarschijnlijk met de gedachte dat wat in de natuur in een nacht zo snel omhoog komt bij ons mensen ook wel zal helpen.
Naast de grote stinkzwam kennen we ook de klein stinkzwam. Natuurlijk kleiner dan de grote en hij stinkt ook minder.
Er zijn echter ook paddenstoelen met een minder sterke en minder onaangename geur. Wat te denken bijvoorbeeld van de viltige maggizwam. Vers is de geur niet erg sterk maar ge¬droogde exemplaren verspreiden jarenlang een sterke maggigeur.
En dan de pelargonium melkzwam. Melkzwammen krijgen druppels melkachtige vloeistof op de plaatjes en het vruchtvlees als die worden beschadigd. De melk van de pelargonium-melkzwam ruikt naar pelargoniums (geraniums).
Dezelfde geur wordt ook verspreid door de pelargoniumgordijnzwam terwijl de jodoformgordijnzwam sterk naar radijs ruikt.
De kaneelkleurige melkzwam ruikt of beter gezegd stinkt naar bedwantsen. Nu zullen de meeste mensen, net als ik, niet weten hoe bedwantsen ruiken. In het blad Coolia van de Nederlandse Mycologische Vereniging las ik echter een goede omschrijving: Bedwantsen ruiken als vuile, veel gebruikte, vochtige en nog niet gewassen washandjes!
Oude exemplaren van de vissige russula gaan inderdaad naar vis stinken en de gele narcisridderzwam ruikt naar koolteer, de lucht van oude gaspijpen.
Tenslotte kennen we ook nog het oranjebloesemzwammetje dat inderdaad, hoewel zwakjes, naar oranjebloesem geurt.
Met uitzondering van de stinkzwammen heb ik nergens kunnen ontdekken waarom sommige paddenstoelen zulke uitgesproken luchtjes hebben tenzij om het voor ons makkelijker te maken ze te kunnen determineren.
Herman Beuvens
