December, de wintermaand
December, de wintermaand
Maandelijke column door Herman Beuvens.
December 2006
December, de wintermaand en volgens onze gregoriaanse kalender de twaalfde en laatste maand van het jaar. In de Romeinse kalender begon het jaar in de maand maart en was december dus de tiende maand: tien is in het Latijn Decem vandaar december.
Deze maand begint de winter en dat zullen we, ondanks het hele zachte najaar, toch wel gaan merken, ook in de natuur.
De bodem heeft al een groot deel van de in de zomer daarin opgeslagen warmte uitgestraald. Het zeewater echter doet daar veel langer over en is nog relatief vrij warm. Daardoor kunnen makkelijk depressies ontstaan die deze maand ons het leven zuur maken.
Door de relatief vochtige lucht boven het koude land ontstaat er nu gemakkelijk rijp. Het vocht uit de lucht bevriest en alles in de natuur wordt dan bedekt met een dun laagje ijskristallen of het nu een eenvoudige graspluim is of een oude eik.
Vooral als dan de zon doorkomt, krijgen we een werkelijk fantastisch schouwspel te zien.
Helaas zorgt diezelfde zon er ook voor dat al die ijskristallen weer terug keren in de vloeibare fase of anders gezegd: smelten.
Zolang de vorst nog niet echt is ingevallen en dat gebeurt meestal pas na de tweede helft van deze maand, gaat een aantal planten nog steeds door met bloeien.Enkele van die echte taaie rakkers zijn bijvoorbeeld de paarse dovenetel, herderstasje en vogelmuur. Deze kunnen tot aan de eerste vorstperiode doorbloeien en gaan zelfs na een vorstperiode weer vrolijk verder.
Wist U overigens dat de zaden van een aantal planten zelfs een koude periode nodig hebben om straks in bloei te kunnen komen? Zoals een aantal tropische planten het moeilijk heeft om in ons klimaat te bloeien zullen omgekeerd een aantal van onze planten dezelfde problemen in de tropen ontmoeten.
Een aantal van onze planten verdwijnt in de winter helemaal. Soms sterven zowel de bovengrondse delen als de onder¬grondse delen volledig af maar niet voordat er zaden zijn gevormd die er voor moeten zorgen dat deze soort volgend jaar weer volop kan gaan bloeien. Dit zijn de zogenaamde eenjarige planten.
Bij andere planten sterven alleen de bovengrondse delen af maar voordien is de plant ondergronds gegaan. Ze lopen daar weinig kans om te bevriezen of om uit te drogen. Deze zogenaamde overblijvende planten vormen onder de grond bollen, knollen, wortelstokken of dikke penwortels waarin waardevolle voeding- en bouwstoffen zijn opgeslagen.
Zo'n winterperiode levert ook altijd een aantal interessante vogels op die ons nu komen bezoeken. Vooral bij open water kan men nu van alles tegen komen.
Een dergelijke opvallende wintergast is bijvoorbeeld de brilduiker. Deze broedt in het hoge Noorden in Scandinavië en Noord Rusland. De kop van het mannetje heeft een glanzend groene kleur en een witte vlek tussen oog en snavel waardoor het inderdaad lijkt alsof hij een brilletje op heeft. Hij heeft een helder wit verenkleed met alleen een zwarte staart en een zwarte streep op de rug. Het vrouwtje heeft een eenvoudiger verenkleed: grijs met een witte halsring en chocoladebruine kop.
Een andere opvallende gast, eigenlijk doortrekker, is de kraanvogel. Enkele dagen geleden zijn er zeker zo??n duizend van deze vogels, luid trompettrend, over Weert gevlogen op weg naar het zuiden. In hun broedgebieden in Scandinavië is inmiddels de winter wel ingevallen en kunnen ze geen voedsel meer vinden.
Herman Beuvens
