Weert

Aalmoezenier Rogier ’t Hoen is in juli 2006 vijftig jaar priester. Hij behoort tot de Orde der Capucijnen en woont in Nederweert. Sinds 1998 is hij aktief lid van de SP. Onlangs interviewde Jan Tak, aankomend gemeenteraadslid voor de SP, Rogier. Het werd een bijzonder vraag- en antwoord-gesprek waarin zowel interviewer als geïnterviewde uitgebreid van gedachten wisselen over het instituut kerk, structuren en regels, de politiek, de toekomst en de SP.

Jan: Aalmoezenier, de Indianen ge- bruiken een begroetingsceremonieel voor ze tot zaken komen, wat mijn voorkeur heeft.
Wij leven echter in het "beschaafde westen" waar snelheid en efficiency de toverwoorden momenteel zijn dus mijn verontschuldiging voor de ont- vangst op deze Westerse manier.
Ik wil eerst uitspreken dat ik verheugd ben dat ik dit interview mag houden. Dit zal geen interview worden volgens de professionele spelregels omdat ik ten eerste geen ervaringen heb op dit gebied maar meer nog omdat ik eigenbelang heb bij dit interview. Naar mijn mening is streven naar zelfkennis een van de belangrijkste wijsheden in het leven van de mens. Via dit interview wil ik proberen weer iets meer te weten te komen over bepaalde processen die bij mij zelf werken. Of deze processen regulier gangbaar menselijk zijn of duidelijk een uitzondering. Vindt u het erg dat ik dit interview mede hiervoor gebruik?

Rogier: Nee hoor, als twee mensen met elkaar praten is het te hopen dat ze er alle twee wijzer van worden. Dus zo egoïstisch vind ik jouw bedoelingen niet. Maar wat hoop je te ontdekken?

Via dit gesprek wil ik ontdekken of mijn persoonlijk verzet en afkeer van starre systemen, structuren en voorschriften een rare karakterkronkel is of een verzet wat voortkomt uit een puur algemeen menselijk verzet. Als ik er o.a. via dit interview achter kom dat deze afkeer gedeeld wordt door personen die toch door een groot aantal mensen geacht en bewonderd worden dan durf ik er van uit te gaan dat ik geen afwijking heb maar dat het misschien tijd wordt om deze systemen en structuren eens aan de kaak te gaan stellen en aan te gaan pakken. Vindt u het goed om op deze basis dit interview te houden?

Dat vind ik een schitterend uitgangspunt omdat ik bij mijzelf in de loop der jaren ervaren heb dat ik iets heb tegen starre systemen en structuren. Dat had ik al op de lagere school. Ik heb er echter nooit bij stil gestaan waardoor dit verzet bij mij gevoed werd. Ik ben dus nieuwsgierig of ik op deze morgen iets wijzer wordt over de voedingsbodem hiervan.

U bent 12 jaar legeraalmoezenier is geweest, in Weert en in Duitsland (Seedorf).
Een leger bestaat per gratie uit systemen, structuren en voorschriften hebt u dat werk met plezier gedaan of was het een "must"?

Het was duidelijk een "must". Vóór die tijd had ik in het gevangeniswezen gewerkt. Na verloop van tijd vroeg ik om ander werk. Als een soort mop kwam men mij vertellen dat er veel aalmoezeniers sneuvelden en dat ik daarom aalmoezenier mocht worden.
Ik kreeg de rang van Luitenant-Kolonel maar ik heb drie berispingen gekregen waaronder één betreffende het feit dat ik weigerde mijn baard af te scheren.
Ik stond, met mijn balken en strepen, voor de generaal en die vond dat mijn baard er af moest. Ik vertelde hem dat er een hogere orde was dan de zijne en dat was de capucijners-orde en dat de baard er aan moest blijven van deze orde. Ik verzette me dus toen al tegen onnozelheid en willekeur. Tegenwoordig is mijn verzet niet meer zo fel.

Het is een publiek geheim dat u priester bent maar niet wegloopt met het instituut kerk. Komt dat doordat daar, volgens u, starre systemen/structuren heersen of zijn er andere oorzaken?

(Na enig nadenken)
Ja, Ik kwam met mijn persoonlijkheid in de knoei. Ik raakte mijn identiteit, eigenheid kwijt. Ik mocht niet zijn die ik was. Mijn emoties werden doorboord door ‘het’ gezag. De beste omschrijving is: “Ik kwam niet uit de verf”.
Het hoogste goed wat men een mens af kan nemen is zijn identiteit. Dat moet je door niets en niemand laten afnemen.
Kahlil Gibran, de Libanese schrijver kan dat zo mooi vertellen als hij het heeft over bijvoorbeeld het huwelijk: ”Hebt elkander lief, maar maakt van de liefde geen knellende band. Laat er tussenruimte zijn in je tezamen zijn. En staat tezamen, maar niet te dicht bijeen, de eik en de cypres groeien niet in elkanders schaduw”. Het gaat om zelfverwezenlijking in het leven.

Prachtig uitgedrukt inderdaad. Ik herinner me een spreuk over wat goed of fout zou zijn, deze spreuk eindigde aldus:”Je bent goed op talloze manieren. De herten kunnen de schildpadden geen snelheid leren. In het verlangen naar je grootheid zit je goedheid; en dat verlangen sluimert in allen”.
Maar terug naar ons onderwerp.

Er zijn meer personen die, op zijn zachtst gezegd het niet eens zijn met de vastgeroeste regels en voorschriften van het instituut kerk. Zoals uw vriend, de bekende katholieke theoloog Edward Schillebeeckx, die het regelmatig aan de stok kreeg met de leiding van de kerk.
En de bekende priester jezuiet Theilhard de Chardin. Deze priester was een grote geleerde met een brede ontwikkeling in de wiskunde ,natuurkunde, wijsbegeerte, theologie, scheikunde, fysica, palentologie, filosofie. Hij verzamelde wetenschappelijke bewijzen dat de kosmos, waar wij een onderdeel van zijn, onheroepelijk naar een eenheid toegroeit. De manier waaróp dit zou gebeuren zinde het instituut kerk niet waarop dit instituut hem verbood zijn bevindingen wereldkundig te maken, waaraan hij zich gehouden heeft. Na zijn dood in 1955 zijn ze echter wel wereldkundig gemaakt en momenteel zijn zijn boeken nog steeds een bron zijn van discussie.
Ook Bernard Besret, de prior van de abdij van Boquen in Bretagne die in zijn boek "Confiteor" uit 1991 beschrijft hoe hij verbannen is uit zijn abdij en Frankrijk en zelfs bedreigd is vermoord te worden omdat hij de structuren van de machtskerk aantaste. Hij beweerde dat het de ergste vorm van diefstal was om zich God toe te eigenen, daar deze van alle mensen is. Hij hechte veel belang aan eerlijkheid. De dingen bij hun naam noemen, de gevels af te bikken en de werkelijkheid zichtbaar maken. De bevrijding van de structuren waarin wij zijn vastgeroest en nieuwe paden inslaan waarin religie ( het opnieuw binden van mensen) centraal staat. Zijn boodschap sloeg aan bij heel veel mensen maar niet bij het instituut kerk met bovenomschreven gevolg.
Ik kan zo nog meer namen opnoemen ook dicht bij huis en u zult dat inderdaad nog wel beter kunnen maar ik vraag me af waarom er zo weinig verzet is tegen die machtstructuren?

Ik kan zeker nog meer namen opnoemen waaronder een priester/psychotherapeut die onlangs uitgetreden is. Het is trouwens interessant dat u de abdij van Boquen noemt omdat ik er een keer ben geweest. De abdij zelf is erg vervallen maar ligt op een mystieke plaats die bij mij associaties opriepen met de Druïden (priesters van de oude Kelten uit het verre verleden).
Ik heb er drie dagen rond gelopen met tranen in mijn ogen. De abdij wordt nu bewoond door zusters, ik meen van de orde der Cisterciënzers. Ze mogen niet praten. Ook al weer zo iets!
Inderdaad is er weinig georganiseerd verzet. Naar mijn mening komt dat door “De ramp van het collectief”. Als het collectief je uitkotst kom je praktisch nergens meer aan de bak.

Een politiek stelsel is ook opgebouwd uit vrij strakke structuren, systemen en regels.
Het komt bijvoorbeeld voor dat een motie die door een partij wordt ingediend om een verbetering tot stand te brengen door een andere partij wordt afgewezen omdat ze het niet eens zijn met één zin. Ze gaan dan niet proberen tot overeenstemming te komen, nee er wordt niet meer over gepraat men gaat over "tot de orde van de dag". Ook is het in Weert voorgekomen dat een zeer belangrijk voorstel werdt afgewezen met één stem verschil terwijl na de bekendmaking van de uitslag een stemgerechtigde aangaf dat hij zich vergist had. Men ging echter weer gewoon over tot de orde van de dag. Recent nog werd een geacht debatleider voor WTV niet geschikt bevonden als debatleider omdat hij op een verkiezingslijst stond van een partij. Bij navraag bleek dat men niet twijfelde aan zijn onpartijdigheid maar het mocht niet volgens de regels! U zult soortgelijke voorvallen ook wel op kunnen noemen van het leger en het instituut kerk. De regels maakt men belangrijker dan mensen.
Het systeem en regels verstikken, naar mijn mening.
Ik ervaar bij ons beiden dus duidelijk verzet tegen zulke zaken. Waarom hebben wij ons dan toch vrijwillig aangemeld bij een politieke partij, de SP? Ik ben 5 jaar lid en als ik goed ben ingelicht bent u al 8 jaar lid. Daardoor maken wij ons toch ook ondergeschikt aan regels/voorschriften/ systemen van het instituut “Politiek”?

Ik heb ook geen bezwaar tegen regels die ten nutte zijn van mensen, die heb je zelfs nodig kijk maar in het verkeer. Nee, ik verzet me vooral tegen regels die ontworpen schijnen te zijn om macht op te leggen en de SP is de enige partij die zich daar fel tegen verzet. Het begrip “rechtvaardigheid” staat naast het begrip “solidariteit” hoog in het vaandel van de SP en ik heb al verteld dat Religie eigenlijk betekend “Het opnieuw binden van mensen”. De SP en ik zijn het dus duidelijk eens al ligt er wel een gevaar op de loer dat bij het groter worden van de partij deze waarden kunnen vervagen.

Hoe kunnen we dat voorkomen?

Door elkaar hierop aan te spreken.
Bewaken is een groot woord, maar de SP moet “de Profeet van de Rechtvaardigheid” blijven. Een luis in de pels.

Elke vergelijking gaat mank maar als ik een vergelijking zou maken met aan de ene kant “Het Instituut Politiek” waarin de SP zich verzet tegen de politieke spelletjes- machtstructuren en starre voorschriften en aan de andere kant het Instituut kerk waarin een verzameling losse individuen zich verzetten tegen de machtstructuren en starre voorschriften vindt u dan dat er punten van overeenkomsten in zitten? In het instituut kerk worden u, Besret, Schillebeeckx en de vele anderen naar mijn opvatting hooguit gedoogd. In de politieke arena moet men de SP wel gedogen maar naar mijn mening niet van harte.
De aanhang en de bevestiging wordt verkregen van de "gewone man" maar niet van het officiele kader. Kunt u deze vergelijking ondersteunen?

Jazeker, van harte. Daarom ben ik bij de SP gegaan.

De SP zit momenteel landelijk zowel als lokaal in de oppositiebanken. Is het voor u denkbaar dat de SP deel gaat uitmaken van een coalitie waardoor zij moet gaan onderhandelen met andere partij (en) om zaken te laten vallen ten gunste van andere zaken. Dit soort praktijken stelt de SP nu aan de kaak terwijl ze als coalitiepartij dit toch ook zal moeten doen?

De SP moet nooit in de coalitie gaan zitten. Ik zou hun dat ten sterkste afraden of ze moet zo groot worden dat andere partijen haar moeten volgen. De kans is veel te groot dat ze hun identiteit verliezen en dat moet je niet laten gebeuren.

De hedendaagse bekende cultuurfilosoof Ad Verbrugge stelt het feit vast dat we in een tijd leven dat menswaarden als gemeenschapszin en verantwoordelijkheidsgevoel geen betekenis meer hebben.
Toch stelt hij vast dat de wal het getij zal keren omdat hij gesignaleerd heeft dat er behoefte is aan bezieling die boven het individu uitgaat. Iets wat hoop geeft voor de toekomst. Ervaart u deze hoop op meerdere manieren ?
Zouden wij de SP een partij mogen noemen die ook mensen hoop kan geven op een betere toekomst?

Jazeker, en daarom is het juist te hopen dat ze haar identiteit blijft behouden.
De gestage groei van de SP laat ondertussen duidelijk zien dat er hoop is. Steeds meer mensen schijnen de filosofie van de SP te ondersteunen. Dat op zichzelf is een teken van Hoop!

Een vraag voor de verre toekomst.
Theihard de Chardin is een van de weinige filosofen die het aangedurfd heeft om een toekomst te schilderen die zelfs na de eenwording van de materie een vervolg heeft en dus niet saai zal zijn.
Hij geeft een vervolg aan na de kosmische eenwording. ( waarna alles eigenlijk saai zou moeten worden omdat het doel bereikt is)
In dit verband wil ik u vragen of er nog een taak zal zijn voor de SP nadat, in de verre toekomst ooit, de welvaart eerlijk verdeelt zal zijn?

Je vraagt nogal wat, maar ik denk dat het na die voltooiing waar jij op doelt zaak is om als inspirators waakzaam te blijven dat “de droom” in stand blijft. Uit zichzelf zal dat niet gebeuren, je zult als het ware wakers nodig blijven hebben.

Mijn laatste vraag. Ik ben weer wijzer geworden, en durf weer geloven dat mijn verzet tegen starre systemen en structuren niet voortkomt uit een rare hersenkronkel. Misschien ben ikzelf wat teveel aan het woord geweest maar de reden hiervan heb ik u voor het interview uitgelegd. Wat mij betreft is dit interview dus geslaagd.
Wat hebt u er echter van gevonden?

Voor mij was je niet te veel aan het woord. Ik heb inderdaad nu ook beter door hoe bepaalde processen bij mij gewerkt hebben. Ik vond het een heel bijzonder interview waar ik ook van geleerd heb.
Ik ben blij dat ik ook bevestigd ben geworden door jou.

Nawoord Jan: Ik wil iedereen die dit interview tot het einde toe met interesse gevolgd heeft attenderen op de column van Dhr. Rogier ‘t Hoen over religie en socialisme uit november 2005. Ik kan iedereen aanraden deze visie te lezen.