Weert

Burgemeester Majoor van Weert heeft de leden van de gemeenteraad in die plaats gevraagd te overwegen om niet meer deel te nemen in belangengroeperingen in de gemeente. Dit naar aanleiding van een uitspraak van de Raad van State (RvS) waarbij een besluit van de raad van de gemeente Winsum werd vernietigd vanwege de belangenverstrengeling van een raadslid. De uitspraak van de RvS gaat over een raadslid dat als betaalde kracht bij een waterschap werkt en vervolgens in de raad meestemt over besluiten die het waterschap betreffen. Naar de mening van Jan de Wit en Paul Lempens kan de uitspraak van de RvS niet slaan op belangeloze inzet van raadsleden bij acties samen met de burgers van hun gemeente.

De inhoud van de brief van de heer Majoor over belangenverstrengeling voor raadsleden komt voor een groot deel overeen met een recente brief van de gouverneur van Limburg over diezelfde kwestie. Echter, de Weerter burgervader heeft nog een extra alinea toegevoegd waarin hij ingaat op de Weerter situatie. De burgemeester geeft de raadsleden in overweging om "na te gaan in hoeverre het verstandig is deel te nemen in een belangengroepering in de gemeente waarin u tevens raadslid bent". Klopt die goede raad wel?

Als de uitspraak van de RvS gevolgd moet worden - en dat doen Majoor en de gouverneur - dan gaat het toch vooral om belangen waarbij het raadslid vanuit zijn beroep, hobby of nevenactiviteit betrokken is. Bijvoorbeeld de hopman van de scouting die in de raad zit en meestemt over een subsidie voor de scoutingvereniging, of - zoals in het geval van de uitspraak van de RvS - het raadslid dat werkt bij een waterschap.

De uitspraak van de RvS kan naar onze mening niet slaan op betrokkenheid van raadsleden bij acties van bewoners. Raadsleden dienen vertolker te zijn van wat er onder de bevolking leeft. Zij moeten in de raad altijd stelling nemen over welk onderwerp dan ook dat op de agenda staat. Meestal houdt dat een politiek oordeel in over de wenselijkheid van hetgeen wordt voorgesteld. Maar daarmee heeft dat raadslid nog geen direct of indirect belang bij dat bepaalde voorstel. Een raadslid dat zitting heeft in een actiecomité voor de aanleg van drempels in een wijk heeft daardoor nog steeds geen enkel belang bij de aanleg van die drempels. De enigen die er wel belang bij hebben zijn de bewoners van de betreffende wijk.

Onze stelling is dat het geen verschil maakt of een raadslid nu lid is van het actiecomité of niet. In beide gevallen moet hij stemmen, een politiek oordeel uitspreken. Belangenverstrengeling is dat niet. Dat is slechts anders, zoals gezegd, als het raadslid vanuit zijn beroep, hobby, of nevenactiviteit belang heeft bij een bepaald besluit of, wat ook nog denkbaar zou zijn, een beloning of iets dergelijks is toegezegd door het actiecomité. Maar dat laatste is evident in strijd met de wet!

In het tijdschrift Binnenlands Bestuur van 27 september jl. geeft Prof. Mr. Elzinga, hoogleraar bestuursrecht aan de RU Groningen en brein achter de invoering van het dualisme in de gemeentepolitiek, aan dat met de uitspraak van de RvS, waaraan de heer Majoor in zijn brief aan de raad refereert, een 'zeer onzalige weg wordt ingeslagen'. Hij vindt dat alleen gekeken moet worden naar het punt of een raadslid een persoonlijk belang heeft bij het besluit. Prof. Elzinga vindt de uitspraak van de RvS te ruim. Wij zijn dat helemaal met de professor eens.

De heer Majoor begeeft zich met zijn brief op een hellend vlak. De opvatting van de burgemeester leidt ertoe dat raadsleden in hun taak ernstig belemmerd worden. De rol van volksvertegenwoordiger wordt op deze manier onevenredig uitgehold. Een raadslid mag zich niet inlaten met welke belangengroepering dan ook. Alleen de nota's van B&W en de ambtenaren tellen dan nog. Dan kan de raad net zo goed opgedoekt worden. En dat kan niet de bedoeling zijn, ook niet van de burgemeester van Weert.

Jan de Wit is Tweede Kamerlid voor de SP
Paul Lempens is gemeenteraadslid en voorzitter van de SP in Weert

De SP in een brief aan de burgemeester:

Aan Dhr. C. Majoor, burgemeester van Weert

Betreft: uw brief over belangenverstrengeling van raadsleden

Weert, 28 oktober 2002

Geachte heer Majoor,

Met belangstelling heb ik uw brief over belangenverstrengeling van raadsleden gelezen. De inhoud kwam mij niet geheel onbekend voor, daar ik reeds de brief van de gouverneur van Limburg had opgevraagd. Deze brief heeft u voor een groot deel overgenomen. Echter, u heeft nog een extra alinea toegevoegd waarin u ingaat op de Weerter situatie. U geeft ons als raadsleden in overweging om "na te gaan in hoeverre het verstandig is deel te nemen in een belangengroepering in de gemeente waarin u tevens raadslid bent". Meerdere mensen hebben mij op deze passage gewezen, omdat hij speciaal voor mij als SP-raadslid geschreven lijkt. Vandaar mijn reactie.

U komt met uw brief enkele weken voor een extra raadsvergadering over plan-Gordijn, waarin wordt besloten over de voortgang van dit project voor onder andere een multifunctioneel sportcentrum op Sint Theunis. De Socialistische Partij heeft samen met betrokken verenigingen, enkele natuur- en milieuorganisaties en omwonenden een platform voor het behoud van het betreffende gebied Sint Theunis opgericht. Ik was daarin als voorzitter van de SP een van de initiatiefnemers. Begin september al heeft u in de agendacommissie een relatie gelegd met een uitspraak van de Raad van State (RvS) en de buitenparlementaire actie van de SP. Dat was onterecht en ik heb dan ook duidelijk daarop gereageerd.

Als de uitspraak van de RvS gevolgd moet worden - en dat doen de gouverneur en u - dan gaat het toch vooral om belangen waarbij je vanuit je beroep of hobby of nevenactiviteit betrokken bent. Bijvoorbeeld de hopman van de scouting die in de raad zit en meestemt over een subsidie voor zijn verkenners, of het raadslid dat werkt bij het waterschap (waarover de zaak bij de RvS ging).

Dat is iets heel anders dan een raadslid dat actie voert samen met bewoners, bijvoorbeeld voor een drempel in de straat of onderhoud aan woningen. Ik heb er geen belang bij dat de drempel er komt, want ik woon er niet. De bewoners wel. Ik ondersteun de bewoners. Hen gaat het aan. Solidariteit heet dat.

De SP komt binnen en buiten de raad samen met burgers op voor zaken die mensen direct aangaan, bijvoorbeeld in Weert op Sint Theunis of bij problemen met het onderhoud aan de woningen op Oud-Fatima en de Schuttebeemd. Dat andere partijen dat niet doen moeten zij weten, maar ik als SP'er vind het mijn taak om me te laten zien in de wijken en samen met gewone mensen mee te doen in acties tegen slecht beleid en voor verbeteringen. Juist het dualisme is hiervoor bedacht, zodat politici eens iets meer doen dan brieven schrijven aan de raad en mooie verhaaltjes houden in de commissies.

De SP zelf heeft er ook geen belang bij. Mensen zullen de SP beoordelen op haar inspanningen binnen en buiten de raad en dat mogelijk in hun stemgedrag tot uitdrukking brengen. Uw oproep kan en mag nooit inhouden dat raadsleden zich moeten onthouden van betrokkenheid bij acties. U zegt het weliswaar niet zo in uw brief, maar geeft het wel degelijk in overweging. Nou, dat vind ik onzinnig. Zou een raadslid dan ook geen handtekening meer mogen zetten voor een actie voor diezelfde drempel (ook zonder lid te zijn van een comité)? Zou een raadslid tevens vakbondslid zich moeten onthouden van actie voor verbetering van de salarissen van het gemeentepersoneel? Enfin, zo kan ik wel even doorgaan.

Ik ben van mening dat de uitspraak van de RvS in de eerste plaats niet kan slaan op betrokkenheid bij acties. Je moet als raadslid altijd kiezen (stemmen voor of tegen een voorstel). Het is juist heel goed als raadsleden vertolker zijn in de raad van de beroering onder het volk. Het door u geschetste probleem kan alleen betrekking hebben op het stemmen in de raad, waar een probleem kan ontstaan als je betrokkenheid bij acties mede ingegeven is door een eigen belang of een afgeleid belang.

In het tijdschrift Binnenlands Bestuur van 27 september jl. overigens geeft Prof. Mr. Elzinga, hoogleraar bestuursrecht van de RU Groningen en brein achter de invoering van het dualisme, aan dat met de uitspraak van de RvS, waar u in uw brief in de raad aan refereert, een 'zeer onzalige weg wordt ingeslagen'. Hij is het niet eens met de uitspraak van de RvS. Hij vindt dat je alleen moet kijken naar de Gemeentewet die spreekt over een persoonlijk belang en niet naar de Algemene Wet Bestuursrecht (die juist leidt tot de verruiming die de RvS toepast). Ik ben het met die stelling van Elzinga eens.

Inmiddels heeft de SP een interpellatie over dit onderwerp aangevraagd voor de eerstvolgende raadsvergadering. De SP is er tegen om dit onderwerp enkel in de beslotenheid van het presidium te behandelen zoals u voorstelde. U zult u in het openbaar moeten verantwoorden over uw uitspraken en handelwijze in deze.

Met vriendelijke groet,

Paul Lempens,
Socialistische Partij afdeling Weert